Δειγματική διδασκαλία στη Γλώσσα Β΄

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ

ΒΑΡΒΑΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΗΣ

Δειγματική διδασκαλία στη Νεοελληνική Γλώσσα B΄ Λυκείου

Διδάσκων: Νικόλαος Κ. Αλέφαντος

11/11/2014

Α. Διδακτικοί στόχοι:

1.     Να κατανοήσουν οι μαθητές/τριες τη σημασία της πληροφόρησης.

2.     Να αντιληφθούν την έννοια της παραπληροφόρησης, τις μορφές που παίρνει στην εποχή μας, τις αιτίες που τη δημιουργούν και τις συνέπειές της.

3.     Να συνειδητοποιήσουν ότι η αντιμετώπιση του φαινομένου της παραπληροφόρησης είναι υπόθεση όλων και όχι μόνο των δημοσιογράφων.

Β. Μεθοδολογικές προσεγγίσεις της διδασκαλίας:

1.     Κειμενοκεντρική και επικοινωνιακή προσέγγιση της νεοελληνικής γλώσσας

2.     Τεχνική της φθίνουσας καθοδήγησης

3.     Διάλογος

4.     Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία

Γ. Εποπτικά μέσα:

1.     Φύλλο εργασίας φωτοτυπημένο

2.     Διδακτικό βιβλίο

3.     Πίνακας

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπου είναι να παίρνει έξυπνες αποφάσεις, για την επεξεργασία των οποίων ρόλο παίζει, λίγο – πολύ, το λογικό. Πολύ σπάνια η δράση των ανθρώπων, ατόμων ή ομάδων, υπαγορεύεται από το ένστικτο. Κυρίως προσδιορίζεται από τη γνώση τους για τον εξωτερικό κόσμο. Οι περισσότερες από τις πράξεις του ανθρώπου ή της ανθρώπινης ομάδας μπορούν να οριστούν ως απαντήσεις που του προτείνουν οι αδιάκοπες τροποποιήσεις του εξωτερικού κόσμου, οι αλλαγές της φύσης, καθώς και η εξέλιξη των άλλων ανθρώπινων ομάδων ή οι πράξεις των άλλων ανθρώπων. Από αυτή την αλλαγή, όμως, από αυτή την εξέλιξη, από αυτές τις πράξεις, στις οποίες χρειάζεται να απαντά αδιάκοπα, για να προσαρμόζεται στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες, ο άνθρωπος δεν αντιλαμβάνεται παρά μόνο εκείνες  που υποπίπτουν στις αισθήσεις τους, τις άλλες, αυτές που παράγονται χιλιόμετρα μακριά, τις γνωρίζει από την πληροφόρηση. Η πληροφόρηση είναι αυτή που παρέχει στον άνθρωπο τη γνώση για τον εξωτερικό κόσμο και, επομένως, προσδιορίζει τις πράξεις του.

Πόσο απαραίτητη είναι η πληροφόρηση για τις στοιχειώδεις ανάγκες της ζωής μας σήμερα φαίνεται και από ένα απλό παράδειγμα. Ας σκεφτούμε για μια στιγμή ότι οι πληροφορίες μας για τη συγκοινωνιακή κυκλοφορία ατονούν, αμέσως η όλη ρύθμιση της διακίνησης εκατομμυρίων ανθρώπων θα αναστατωθεί και μαζί με αυτήν ο ρυθμός ζωής τους, η εργασία, η ανταλλαγή αγαθών, η τακτοποίηση του ελεύθερου χρόνου.

Παράλληλα, θα ήταν λάθος να μη διαβλέψει κανείς τις δυνατότητες που διανοίγει σήμερα η τεχνολογία στην ανάπτυξη ενός οικουμενικού συστήματος πληροφόρησης. Γιατί με τη χρήση των δορυφόρων η τεχνολογία υπερβαίνει τα εθνικά και γλωσσικά όρια των γεωγραφικών χωρών του πλανήτη μας και καθιστά δυνατή την ταυτόχρονη σχεδόν ανταλλαγή πληροφοριών πάνω σε ποικίλα προβλήματα, που αντιμετωπίζουν οι διάφορες χώρες, καθώς και στις επιστημονικές έρευνες και μεθόδους που εφαρμόζονται για τη λύση τους. Η άμεση τηλεφωνική επικοινωνία, που όχι στο μακρινό μέλλον θα είναι και τηλεοπτική, καθιστά τον χώρο στον οποίο κινείται η πληροφόρηση οικουμενικό. Μαζί του γίνεται οικουμενικός ο όπου γης άνθρωπος.

Από το διαδίκτυο, http://drolapi.blogspot.gr, 26.10.2012 (διασκευή)

Ερώτηση:  Ποια είναι η σημασία της πληροφόρησης στην καθημερινή ζωή του

                    ανθρώπου; Αναζητήστε επιχειρήματα πέρα από αυτά που παρέχει το

                     κείμενο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Υποτονική έως μηδενική ήταν η παρουσίαση από τον Τύπο, πρωτίστως τον γυάλινο, της εμπρηστικής επίθεσης σε υπόγειο της πλατείας Αττικής, που χρησιμοποιείται σαν χώρος λατρείας, αφού το τζαμί που έχει «υποσχεθεί» η ελληνική πολιτεία αποδεικνύεται πιο βασανισμένο και από το γεφύρι της Άρτας. Όσοι μάς βομβαρδίζουν καθημερινά με «πρωτοφανή» και «συγκλονιστικά», κάνοντας συνήθως τριχιά την τρίχα, δεν βρήκαν τίποτα το πρωτοφανές και το συγκλονιστικό στην απόπειρα μαζικής πυρπόλησης ανθρώπων που, αν έχει καμία σημασία αυτό, σε τίποτα δεν έχουν φταίξει· μοναδικό τους έγκλημα, η ξενότητα, ό,τι βαρύτερο. Φυσικά και δεν πήραν γραμμή από την κυβέρνηση, την αστυνομία ή τα κόμματα οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης. Αυθορμήτως λειτούργησαν και αυθορμήτως ομονόησαν. Απλώς το ξέρουμε πια ότι ο αυθορμητισμός τους είναι ιδεολογικότατος, έχει τα πρότυπα και τις «αξίες» του: Όταν κάτι «πλήττει την εικόνα της Ελλάδας», κι ας φταίμε εμείς οι ίδιοι και κανένας άλλος, τότε επιλέγουμε την αποσιώπηση ή την υποπληροφόρηση. Όταν, βέβαια, ο στόχος είναι να δείξουμε πόσο κακοί είναι οι ξένοι και πόσο φυσική η αντίδραση των Ελλήνων, ακόμα κι αν είναι ακραία, τότε βάζουμε μπροστά τη μηχανή της υπερπροβολής, της διόγκωσης, της προπαγάνδας.

Σάββατο ξημερώματα, λοιπόν, κι ύστερα από μια μέρα με τους μετανάστες στους δρόμους λόγω της καταστροφής του Κορανίου από αστυνομικό, πέντε μαυροφόροι πέταξαν βενζίνη στο υπόγειο που χρησιμοποιείται σαν τζαμί κι έβαλαν φωτιά. Ο στόχος τους ήταν ο θάνατος, το αίμα, ίδιος με τον στόχο των ομοϊδεατών τους που είχαν πετάξει προ μηνών χειροβομβίδα στο Στέκι των Μεταναστών στα Εξάρχεια (και τότε, μικρή έως ασήμαντη ήταν η δημοσιογραφική κάλυψη). Η τύχη ή οι διανυκτερεύοντες θεοί, κατά την πίστη του καθενός, έσωσαν τους ανθρώπους που κοιμούνταν εκεί, οι οποίοι και κατάφεραν να απεγκλωβιστούν. Διαφορετικά η Ελλάδα θα είχε ήδη μπει στον κατάλογο των χωρών όπου έχουν πυρποληθεί μετανάστες, και Έλληνες ανάμεσά τους, όπως στη Γερμανία.

Π. Μπουκάλας, εφ. Καθημερινή, 27.5.2009

Ερώτηση: Γιατί το παραπάνω γεγονός που καταγγέλλει ο δημοσιογράφος

                   συνιστά προσπάθεια παραπληροφόρησης; Ποιες μορφές

                    παραπληροφόρησης μπορείτε να εντοπίσετε;

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης παίζουν σημαντικό ρόλο στις μέρες μας, γιατί μπορούν να επηρεάζουν εύκολα την κοινή γνώμη και να την ενημερώνουν για όλες τις εξελίξεις σε διάφορους τομείς. Η σωστή ενημέρωση που παρέχουν, αναπτύσσει την κριτική ικανότητα των ατόμων και τα βοηθούν να κατανοήσουν σε βάθος τα προβλήματα που απασχολούν σήμερα τις κοινωνίες, καθιστώντας τα ενεργά μέλη που πασχίζουν όχι μόνο για το προσωπικό τους καλό αλλά για το συμφέρον όλων. Δυστυχώς, τα Μ.Μ.Ε. κάποιες φορές γίνονται όργανα προβολής κάποιων συγκεκριμένων προσωπικών απόψεων μετατρέποντας την πληροφόρηση σε παραπληροφόρηση, δηλαδή σε σκόπιμη διάδοση ψεύτικων ειδήσεων, με στόχο την καθοδήγηση της κοινής γνώμης σε μια ορισμένη κατεύθυνση για την εξυπηρέτηση ιδιοτελών συμφερόντων.

Οι λόγοι για τους οποίους οι περισσότεροι δέκτες παρασύρονται από την παραπληροφόρηση είναι κυρίως κοινωνικοί. Η αδιαφορία και η παθητικοποίηση του σύγχρονου ανθρώπου, ο οποίος ζει σ’ έναν πολιτισμό της ευκολίας, αποτελούν έναν κοινωνικό λόγο που οδηγεί στην παραπληροφόρηση, γιατί ο άνθρωπος δεν νοιάζεται να ψάξει για να ‘βρει μια αντικειμενική πληροφόρηση αλλά δέχεται άκριτα ό,τι πληροφόρηση του παρέχεται. Έτσι, δεν μπορεί να διακρίνει την πραγματική πληροφόρηση από την παραπληροφόρηση και συχνά τις ταυτίζει.

Ακόμη, πρέπει να αναλογιστούμε ότι οι αυξημένες υποχρεώσεις του σύγχρονου ανθρώπου δεν του αφήνουν τον απαραίτητο ελεύθερο χρόνο και διάθεση για ενασχόληση με τα κοινά, πόσο μάλλον τον αναγκαίο χρόνο για να διαχωρίσει την πραγματική πληροφόρηση από την μη πραγματική. Είναι γεγονός ότι οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής είναι πολύ απαιτητικοί με αποτέλεσμα το άτομο να ψάχνει να ‘βρει εύκολες και απλές λύσεις για την ενημέρωσή του, διότι το μεγαλύτερο μέρος του μυαλού του χρησιμοποιείται για την κάλυψη των καθημερινών υποχρεώσεών του.

Τέλος, η έλλειψη ολοκληρωμένης παιδείας αποτελεί έναν λόγο που τα άτομα παρασύρονται από την παραπληροφόρηση, γιατί δεν μπορούν να αποτελέσουν κατάλληλους δέκτες των Μ.Μ.Ε. και μ’ αυτό τον τρόπο υιοθετούν και δέχονται αβασάνιστα ό,τι τους παρέχεται ως πληροφόρηση. Συνεπώς, η παραπληροφόρηση έχει αρκετές συνέπειες, που είναι επιβλαβείς, για το άτομο και την κοινωνία.

Από το διαδίκτυο, www. lampadariou. eu ,21.1.2006

Ερώτηση: Ποιοι είναι οι λόγοι που προκαλούν την παραπληροφόρηση;

                   Αναζητήστε και άλλους, εκτός από αυτούς που παρέχει το κείμενο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 4

Οι πολλαπλές και αντικρουόμενες πληροφορίες, σε συνδυασμό με την ταχύτητα της διάδοσής τους, δεν αφήνουν περιθώρια στο σύγχρονο δέκτη να τις αποκωδικοποιήσει σωστά, καθιστώντας, έτσι, αδύνατη την διαμόρφωση σαφούς άποψης σχετικά με τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα.

Επιπλέον, η κοινωνική συνοχή που είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του κράτους μπορεί να διασπαστεί και να επικρατήσει φανατισμός πάνω σε κάποιο ζήτημα, προκαλώντας σύγκρουση και αναταραχές. Ο πολίτης ειδικότερα μπορεί να επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την προπαγανδιστική είδηση, η οποία απορρέει από την παραπληροφόρηση, εάν έχει έλλειψη ολοκληρωμένης παιδείας και εύκολα να φανατιστεί και να επιδιώξει μέσω της βίας να το επιβάλλει και στους υπόλοιπους. Με αυτή την έννοια χωρίς κόπο μια μεγάλη μερίδα της κοινωνίας μπορεί να συγκρουστεί σ’ έναν ιδεολογικό κυρίως «πόλεμο» και να επικρατήσει μια κοινωνική αστάθεια.

Ακόμη, το άτομο μπορεί να εύκολα να χειραγωγείται, να αποπροσανατολίζεται από καίρια προβλήματα και να ασχολείται με προβλήματα ελάσσονος σημασίας, χωρίς πραγματικά να νοιάζεται για την επίλυσή τους. Έτσι ετεροκατευθύνεται, παρεκτρέπεται από τον στόχο που έχει, την αντιμετώπιση των προβλημάτων που απειλούν το κοινωνικό σύνολο, και καθίσταται ένα απλό παθητικό μέλος της κοινωνίας. Γενικότερα, ο άνθρωπος αποκτά την αίσθηση ότι δεν μπορεί να παρέμβει αποφασιστικά στη διαμόρφωση του κόσμου και της πραγματικότητας που τον περιβάλλει.

Στο σημείο αυτό έγκειται η συμβολή και η προσφορά του σχολείου. Το σχολείο μπορεί να αποτελέσει παράγοντα για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης από τα άτομα, διότι από μικρή ηλικία αναπτύσσεται η κριτική τους σκέψη και απολαμβάνουν μια ευρύτερη πνευματική καλλιέργεια, η οποία θα τους εξοπλίσει με τα απαραίτητα κριτήρια επιλογής της πραγματικής και αντικειμενικής είδησης. Ακόμη, το σχολείο βοηθά τα άτομα να ασκούν έναν αυτοέλεγχο, μια αυτοκριτική ώστε να μην συγκατατίθενται στην παραπληροφόρηση, αλλά να είναι κυρίαρχα της σκέψης και των πράξεών τους.

Από το διαδίκτυο, www. lampadariou. eu, 21.1.2014

Ερώτηση: Ποιες είναι οι συνέπειες της παραπληροφόρησης; Αναζητήστε

                    και άλλες, εκτός από αυτές που παρέχει το κείμενο.

ΚΕΙΜΕΝΟ 5

Ανοιχτή επιστολή του πρ. της ΕΣΗΕΑ με αφορμή τη στάση ορισμένων τηλεοπτικών ΜΜΕ στη διάρκεια της ομηρείας αθώων πολιτών, των διαπραγματεύσεων με τον ένοπλο και της τραγικής κατάληξης των γεγονότων της «οδού Νιόβης».

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Το θέμα είναι μέγιστο, για να αντιμετωπίζεται με εξυπνακίστικες απαντήσεις, όπως αυτές  διευθυντών Ειδήσεων τηλεοπτικών σταθμών στην ανακοίνωση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ε.Σ.Η.Ε.Α. Αλήθεια, αγαπητοί συνάδελφοι, ποιος είναι ο ρόλος μας και η αποστολή μας; Να υποκαθιστούμε το κράτος στις λειτουργίες και στις ευθύνες του; Θα αναγορευόμαστε σε διαπραγματευτές σε περιόδους κρίσεων, θα συμπεριφερόμαστε ως δάσκαλοι, ψυχολόγοι και αστυνόμοι; Είναι ο ρόλος και η αποστολή μας να μετατρεπόμαστε σε δομικά στοιχεία των κρίσεων, όπως στην πρόσφατη τραγωδία της οδού Νιόβης, διευκολύνοντας την τέλεση εγκληματικών πράξεων και να δημιουργούμε κλίμα ασφυξίας που εμποδίζει τα επιφορτισμένα κρατικά όργανα να δράσουν ψύχραιμα για την αντιμετώπιση του εγκλήματος; Είναι ο ρόλος και η αποστολή μας να παριστάνουμε τους

προστάτες των ανήμπορων και να καλλιεργούμε ομαδικές ψυχώσεις φόβου και αγωνίας, υπονομεύοντας στοιχειώδεις αρχές νομιμότητας και οδηγώντας το δημόσιο βίο στον φασισμό;

Η τραγωδία της οδού Νιόβης δεν είχε μόνο τα θύματα της χειροβομβίδας. Είχε θύμα και το ίδιο το δημοσιογραφικό επάγγελμα. Ας αναλογιστούμε όλοι τις ευθύνες μας κι ας αντιδράσουμε με όλες τις δυνάμεις μας προς κάθε κατεύθυνση, που τείνει στην ακύρωση της δημοσιογραφίας.

Με βαθιά θλίψη

Ο Πρόεδρος του Δ. Σ. της Ε.Σ.Η.Ε.Α.

Αριστείδης Μανωλάκος

Ερώτηση: Ποια είναι η ευθύνη των δημοσιογράφων στην αντιμετώπιση του

                   φαινομένου της παραπληροφόρησης; Είναι οι μόνοι που έχουν ευθύνη   

                   ή πρέπει να υπάρξουν και άλλες προϋποθέσεις για μία καλύτερη και

                   πιο έγκυρη πληροφόρηση;