Διδακτική αξιοποίηση της έννοιας της Προθετικότητας

Η προθετικότητα αναφέρεται στη συνειδητή πρόθεση του δημιουργού ενός κειμένου να δώσει, έμμεσα τις περισσότερες φορές, ένα συγκεκριμένο μήνυμα ή να προβάλει μια κεντρική ιδέα μέσα από τις ιδέες, τις πληροφορίες, τη δράση των ηρώων και τις δικές του αντιδράσεις.[1] Η πρόθεση του συγγραφέα είναι αυτή που, σε κάθε περίσταση επικοινωνίας, καθορίζει τις επιλογές του ως προς το περιεχόμενο και τη μορφή του κειμένου. Επίσης, η αναζήτηση αυτών των στοιχείων προωθεί την κατανόηση του κειμένου. Η προθετικότητα, από την άλλη, καθιστά την παραγωγή λόγου αναπτυξιακή διαδικασία, ενώ η έλλειψη σκοπού και αποδέκτη αποδυναμώνει τη διαδικασία παραγωγής του γραπτού λόγου.[2] 

            Η έννοια της προθετικότητας συνδέεται με την έννοια της αποτελεσματικότητας του κειμένου, του βαθμού δηλαδή στον οποίο αυτό ανταποκρίνεται στην περίσταση επικοινωνίας, για την οποία προορίζεται. Γι' αυτό το λόγο ένα πρώτο στοιχείο που πρέπει να διδαχθούν οι μαθητές/τριες, για να επισημαίνουν την προθετικότητα ενός κειμένου, αλλά και για να παράγουν οι ίδιοι κείμενα με έναν συγκεκριμένο σκοπό και αποδέκτη, είναι η λειτουργία του κειμένου. Για να είναι το κείμενο αποτελεσματικό στην υλοποίηση της λειτουργίας του, πρέπει ο πομπός να κάνει επιλογές περιεχομένου και μορφής που να προσιδιάζουν στο σκοπό του.[3]

            Μέρος της μορφής του κειμένου, εκτός από τα εξωτερικά γνωρίσματα του κειμενικού είδους που αυτό έχει, είναι το ύφος λόγου που επιλέγει ο συντάκτης του ανάλογα με την επικοινωνιακή περίσταση. Ως ύφος ορίζουμε τον ιδιαίτερο τρόπο και τόνο του λόγου, προφορικού ή γραπτού, ανάλογα με την περίσταση επικοινωνίας. Το ύφος του λόγου διαμορφώνεται μέσα από συγκεκριμένες κάθε φορά γλωσσικές επιλογές του πομπού, μια από τις οποίες είναι η λειτουργία της γλώσσας. Στη σύγχρονη γλωσσολογία θεμελιώδης είναι η διάκριση των λειτουργιών της γλώσσας, αφού αυτές συνδέονται με την πρόθεση του συντάκτη του κειμένου. Οι λειτουργίες της γλώσσας είναι αρκετές, όπως η πληροφοριακή ή αναφορική λειτουργία, η συγκινησιακή, η βουλητική, η μεταγλωσσική, η φατική και η ποιητική ή αισθητική λειτουργία.[4]

            Εκτός όμως από τις λειτουργίες της γλώσσας σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του κατάλληλου για την περίσταση ύφους λόγου παίζουν παράγοντες, όπως το λεξιλόγιο και η σύνταξη που χρησιμοποιεί ο πομπός, δηλαδή ο συντάκτης ενός κειμένου. Για παράδειγμα, σε έναν προσχεδιασμένο προφορικό λόγο, που αποτελεί ένα είδος μεικτού λόγου, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στον προφορικό και γραπτό, ο πομπός χρησιμοποιεί συνήθως σύντομο, παρατακτικό λόγο ως προς τη μικροδομή και σύνταξη της πρότασης και λεξιλόγιο απλό ή δόκιμο, ανάλογα με το ακροατήριο στο οποίο απευθύνεται. Με το ίδιο σκεπτικό, σε ένα άρθρο του που δημοσιεύεται στο περιοδικό του σχολείου ο μαθητής-πομπός θα χρησιμοποιήσει ένα πιο οικείο λεξιλόγιο, αφού απευθύνεται σε συνομηλίκους του.

            Τέλος, ανάλογοι με την πρόθεση του συντάκτη του κειμένου είναι ο τρόποι πειθούς που αυτός θα χρησιμοποιήσει. Σε ένα επιχειρηματολογικό κείμενο πρόθεση του πομπού είναι να πείσει το δέκτη, οπότε χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς την επίκληση στη λογική του δέκτη και μέσα τα επιχειρήματα και τα τεκμήρια. Αυτός ο τρόπος πειθούς θα καθορίσει ανάλογα τη λειτουργία της γλώσσας (δηλωτική λειτουργία) και το ύφος λόγου του συντάκτη (πληροφοριακό).

            Από την άλλη, εκτός από τη λειτουργία του κειμένου εξίσου σημαντικός παράγοντας που συνάπτεται με την προθετικότητα είναι το μήνυμα του κειμένου, που συνήθως διατυπώνεται έμμεσα. Το μήνυμα συνιστά την κεντρική ιδέα που επιθυμεί ο συντάκτης του κειμένου να βρει την έκφρασή της σε αυτό. Με αυτή την έννοια, το κεντρικό μήνυμα αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία του κειμένου.[5] Συγγραφέας που δεν ξεκαθαρίζει το σκοπό του και δεν τον χρησιμοποιεί ως κριτήριο επιλογής τού τι πρέπει να συμπεριλάβει στο κείμενό του οδηγείται αναπόφευκτα στη συγγραφή κειμένων που δεν έχουν συνοχή.[6] 

Παραδείγματα

Παράδειγμα 1

            Η Διεθνής Αμνηστία χρηματοδοτείται κυρίως από τα μέλη της και από δωρεές. Δεν δέχεται και δεν αναζητεί καμία χρηματοδότηση από κυβερνήσεις, για να διεξάγει έρευνα και εκστρατείες κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι ανεξάρτητη από οποιαδήποτε κυβέρνηση, πολιτική ιδεολογία, οικονομικό συμφέρον ή θρησκεία.

            Οι δωρεές στηρίζουν το σύνολο των δράσεων και των εκστρατειών μας. Για παράδειγμα, μας δίνουν τη δυνατότητα:

·         να πραγματοποιούμε το ερευνητικό έργο μας, απαιτώντας μια ζωή με αξιοπρέπεια για όλους τους ανθρώπους,

·         να κινητοποιούμε την κοινωνία ώστε να διεκδικήσει ανθρώπινα δικαιώματα για όλους, την ελευθερία της έκφρασης και την κατάργηση των διακρίσεων,

·         να υπερασπιζόμαστε τα ανθρώπινα δικαιώματα ευάλωτων ομάδων,

·         να ασκούμε θεσμική πίεση προς τις αρχές, ώστε να δώσουν τέλος στα βασανιστήρια, τη θανατική ποινή και την ατιμωρησία.

Δώσε μας τα μέσα για να φέρουμε εις πέρας την αποστολή μας!

http://www.amnesty.org.gr/become-a-supporter

Σχολιασμός

Το μήνυμα του κειμένου είναι η δράση της Διεθνούς Αμνηστείας προς την κατεύθυνση της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Πρόθεση των συντακτών του κειμένου που έχει δημοσιευθεί στο διαδίκτυο είναι να ευαισθητοποιήσουν τους αναγνώστες - αποδέκτες του κειμένου, προκειμένου να στηρίξουν με δωρεές τη δράση της Διεθνούς Αμνηστείας.

Για να επιτευχθεί η παραπάνω πρόθεση, επιλέγονται συγκεκριμένες επιλογές, οι οποίες διαμορφώνουν το ανάλογο επίπεδο ύφους του κειμένου. Ειδικότερα:

1. Ενώ στην πρώτη παράγραφο το ρηματικό πρόσωπο είναι το τρίτο ενικό, για να προσδώσει αντικειμενικότητα στον λόγο, στη συνέχεια οι συντάκτες του κειμένου χρησιμοποιούν πρώτο πληθυντικό πρόσωπο, προκειμένου να προσδώσουν στον λόγο οικείο ύφος και συμμετοχικότητα, να περιλάβουν δηλαδή στην αναφορά τους και τους αποδέκτες του κειμένου, αφού από τη στάση αυτών και τη διάθεση ενίσχυσης εξαρτάται η περαιτέρω πορεία της οργάνωσης.

2. Μια δεύτερη επιλογή είναι ο διαχωρισμός των υποτακτικών εγκλίσεων με τις οποίες αποδίδονται οι δυνατότητες που δημιουργούν οι δωρεές του κοινού στη δράση της ανθρωπιστικής οργάνωσης. Εμφατικά μάλιστα οι υποτακτικές εγκλίσεις διαχωρίζονται από τη ρηματική φράση "μάς δίνουν τη δυνατότητα". Έτσι, αποφεύγεται ο μακροπερίοδος λόγος, ο οποίος δε βοηθά στην ακριβή απόδοση του μηνύματος στην προκειμένη περίπτωση, αλλά με τον διαχωρισμό των δευτερευουσών βουλητικών προτάσεων που λειτουργούν ως αντικείμενα στην παραπάνω ρηματική φράση ο λόγος γίνεται πιο συνθηματικός, όπως ταιριάζει σε μήνυμα που θέλει να ευαισθητοποιήσει.

3. Ενδιαφέρουσα είναι στο παραπάνω χωρίο η επιλογή της ενεργητικής σύνταξης έναντι της παθητικής, καθώς με αυτήν το ύφος του λόγου είναι πιο άμεσο και κυρίως τονίζεται το υποκείμενο που είναι "οι δωρεές". Μάλιστα, το υποκείμενο διατυπώνεται στην προηγούμενη πρόταση " Οι δωρεές στηρίζουν το σύνολο των δράσεων και των εκστρατειών μας" με έμφαση, όπως φαίνεται από το εκφραστικό σχήμα της προσωποποίησης.

4. Στην τελευταία πρόταση του κειμένου "Δώσε μας τα μέσα για να φέρουμε εις πέρας την αποστολή μας!" είναι εμφανής η προτρεπτική λειτουργία της προστακτικής "Δώστε" και του δεύτερου πληθυντικού προσώπου, με το οποίο το ύφος του λόγου γίνεται άμεσο, όπως ταιριάζει στην περίσταση επικοινωνίας, το είδος του κειμένου και στην πρόθεση των συντακτών του.

Παράδειγμα 2

Το περιβάλλον ως δικαίωμα

            Το πρόβλημα με το περιβάλλον είναι ότι το θυμόμαστε όταν έχουμε πια περάσει το σημείο επιστροφής. Οι παγκόσμιες εξελίξεις -και η Ελλάδα δεν αποτελεί διόλου εξαίρεση- διαμορφώνουν την ακόλουθη εικόνα σε σχέση με την πολιτική αντιμετώπιση του θέματος: καθυστερημένη αντίληψη και δημοσιοποίηση του επείγοντος της απειλής, διάχυση των περιβαλλοντικών θεμάτων σε όλες τις κομματικές παρατάξεις και συνακόλουθη συρρίκνωση της δύναμης των «Πράσινων» κομμάτων, προσπάθεια για Διεθνείς Συμφωνίες, που είναι καταδικασμένες να μείνουν σε μεγάλο βαθμό ανεφάρμοστες, αδυναμία απάντησης στο μέγα ερώτημα των ορίων της ανάπτυξης και των αναπτυξιακών και περιβαλλοντικών ανισοτήτων μεταξύ των διαφόρων περιοχών του κόσμου, επιβολή -κυρίως εδώ- του «νόμου των ΗΠΑ», που αρνούνται να δουν το ζήτημα στην οικουμενική του διάσταση και με προσανατολισμό στο μέλλον.

            Εκθέσεις εκπονούνται πολλές και δυσοίωνες προφητείες εκφέρονται από παντού -και όλο και πιο γρήγορα επαληθεύονται. Η πολιτική δεν έχει όμως προσαρμόσει το ρυθμό της στην κλιματική αλλαγή και η διαταραχή, κάθε τόσο, της έμφοβης μακαριότητας από ένα τσουνάμι, μια πλημμύρα, έναν τυφώνα ή έναν πέρα από τα όρια καύσωνα λειτουργεί περισσότερο ως άλλοθι -πώς να τα βάλεις με τη Φύση;- παρά ως αφετηρία άλλων επιλογών.

            Η κλεψύδρα έχει γυρίσει ανάποδα, η άμμος τελειώνει και αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις την κοιτούν ελπίζοντας ότι θα σταματήσει από μόνη της να κυλά. Προς το παρόν την αναμέτρηση κερδίζουν οι δυνάμεις της συντήρησης, υπό την ουσιαστική έννοια του όρου: οι πολιτικοί και οι πολιτικές εκείνες που δεν τολμούν ν' αλλάξουν σήμερα για να μην πνιγούν αύριο, που μετακυλύουν διαρκώς την ευθύνη των αποφάσεων στους επόμενους, που λένε παχιά λόγια και αναβάλλουν τα επώδυνα έργα.

ΤΑ ΝΕΑ 16/08/2007

Σχολιασμός

Το μήνυμα του κειμένου είναι ο προβληματισμός του πομπού αναφορικά με την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, η οποία σήμερα έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Πρόθεση του συντάκτη είναι να παρακινήσει τους δέκτες σε δράση, γι' αυτό ασκεί έντονη κριτική στις πολιτικές που ακολουθούνται  και έχουν ως αποτέλεσμα τη διαιώνιση της προβληματικής κατάστασης. Η κριτική που ασκεί επιχειρείται με ένα πλήθος γλωσσικών επιλογών και εκφραστικών μέσων.

Τα κυριότερα μέσα με τα οποία ο πομπός διαμορφώνει έναν καταγγελτικό για τις υφιστάμενες πολιτικές για τη φύση που ακολουθούνται διεθνώς είναι οι αξιολογικές κρίσεις που διατυπώνει, κυρίως λεκτικά. Για παράδειγμα, διαβάζοντας το κείμενο παρατηρούμε αρκετές τέτοιες κρίσεις, όπως: "Το πρόβλημα με το περιβάλλον είναι ότι το θυμόμαστε όταν έχουμε πια περάσει το σημείο επιστροφής" (1η παράγραφος), "προσπάθεια για Διεθνείς Συμφωνίες, που είναι καταδικασμένες να μείνουν σε μεγάλο βαθμό ανεφάρμοστες" (1η παράγραφος), "δυσοίωνες προφητείες εκφέρονται από παντού -και όλο και πιο γρήγορα επαληθεύονται" (2η παράγραφος), "...λειτουργεί περισσότερο ως άλλοθι -πώς να τα βάλεις με τη Φύση;- παρά ως αφετηρία άλλων επιλογών" (2η παράγραφος), "Η κλεψύδρα έχει γυρίσει ανάποδα, η άμμος τελειώνει και αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις την κοιτούν ελπίζοντας ότι θα σταματήσει από μόνη της να κυλά" (3η παράγραφος)

Τα παραπάνω είναι κάποια χαρακτηριστικά σχόλια του συντάκτη, με τα οποία εκφράζει την αποστροφή του στην υφιστάμενη κατάσταση αναφορικά με τις πολιτικές που διεθνώς εφαρμόζονται για την προστασία της φύσης. Αυτή την αποστροφή, επενδυόμενη με ισχυρή δόση ειρωνείας, αποδοκιμασίας και αγανάκτησης, τη συμμερίζεται και ο αποδέκτης του μηνύματος σε βαθμό που να ικανοποιείται η πρόθεση του πομπού.

Ενδιαφέρον, επίσης, παρουσιάζει η ύπαρξη του ασύνδετου σχήματος στην πρώτη παράγραφο του κειμένου, στο σημείο που ο πομπός παραθέτει την εικόνα που διαμορφώνουν οι παγκόσμιες εξελίξεις σε σχέση με την πολιτική αντιμετώπιση του θέματος. Με τον τρόπο αυτό το ύφος του λόγου γίνεται πιο γλαφυρό και ο πομπός επιτυγχάνει τον στόχο του να διεγείρει τον φόβο του δέκτη με την έκθεση της κατάστασης αναφορικά με την αδιαφορία, κωλυσιεργία και σκόπιμη αδράνεια ή ασυνεννοησία των πολιτικών των χωρών για την προστασία της φύσης.

Ανάλογη αίσθηση στον αποδέκτη του μηνύματος για ανάγκη άμεσης παρέμβασης δημιουργεί από την πλευρά του πομπού η χρήση της μεταφοράς στην αρχή της τρίτης παραγράφου: "Η κλεψύδρα έχει γυρίσει ανάποδα, η άμμος τελειώνει και αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις την κοιτούν ελπίζοντας ότι θα σταματήσει από μόνη της να κυλά." Η μεταφορά αυτή λειτουργεί ως αναλογία στον λόγο, καθώς παρομοιάζεται ο χρόνος που υπολείπεται για την ανάληψη ουσιαστικών δράσεων για τη φύση με τον χρόνο της κλεψύδρας που τελειώνει. Με αυτό τον εκφραστικό τρόπο ο πομπός αισθητοποιεί τη χρονική πίεση που υπάρχει για την αντιμετώπιση ενός σημαντικού διεθνούς προβλήματος και μεταδίδει αυτό το άγχος στον δέκτη του μηνύματος. Επίσης, διαφαίνεται η πρόθεσή του να μεταδώσει την αγανάκτησή του για το γεγονός ότι οι πολιτικοί ιθύνοντες δε λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάστασης.

Οι τρεις παραπάνω περιπτώσεις, οι αξιολογικές κρίσεις του πομπού, το ασύνδετο σχήμα λόγου στην πρώτη παράγραφο και η μεταφορά - αναλογία στην τρίτη παράγραφο είναι, ανάμεσα στις άλλες, ενδεικτικές της προσπάθειας του πομπού να κινητοποιήσει τους δέκτες του μηνύματός του επικαλούμενος το συναίσθημά τους.

Παράδειγμα 3

            Όταν πρωτοεμφανίστηκαν οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, στη δεκαετία του ΄60, οι υποστηρικτές της πυρηνικής ενέργειας για να υπογραμμίσουν το πόσο ασφαλείς είναι προέβαλαν το επιχείρημα ότι η πιθανότητα θανάτου από πυρηνικό αντιδραστήρα είναι ίδια με την πιθανότητα θανάτου από την πτώση μετεωρίτη. Με το πρώτο πυρηνικό ατύχημα εγκατέλειψαν το παράδειγμα του μετεωρίτη και προέβαλλαν άλλα που να ταιριάζουν σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.
           

            Για το Τhree Μile Ιsland στην Πενσυλβανία το επιχείρημα ήταν το ανθρώπινο λάθος. Στο Τσερνόμπιλ το επιχείρημα ήταν ότι έφταιγε η παρωχημένη ανατολική τεχνολογία. Στην Ιαπωνία το επιχείρημα είναι το τσουνάμι. Το πυρηνικό ατύχημα που συνέβη πριν από 25 χρόνια στο Τσερνόμπιλ είχε κατά τους θεωρητικούς υπολογισμούς πιθανότητα να συμβεί μία στο εκατομμύριο. Το ίδιο και το πολλαπλό πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας.

            Ωστόσο η εμπειρική πραγματικότητα απέδειξε ότι σε διάστημα 25 μόνο ετών είχαμε δύο σοβαρά ατυχήματα τα οποία διέψευσαν κατηγορηματικά τις θεωρητικές προβλέψεις. Το συμπέρασμα είναι ότι δεν ισχύουν οι πιθανότητες σε πυρηνικά ατυχήματα, γιατί ούτε η έκταση και η σοβαρότητά τους μπορεί να προβλεφθούν αλλά και οι επιπτώσεις τους διαρκούν για πολλές εκατοντάδες χρόνια, όπως για παράδειγμα οι επιπτώσεις του ατυχήματος του Τσερνόμπιλ που διαπιστώνονται ακόμη και σήμερα. Τα ραδιενεργά στοιχεία έχουν μεγάλο χρόνο ημιζωής (το χρονικό διάστημα κατά το οποίο περιορίζεται στο μισό η δραστικότητά τους) και διαχέονται σε πολύ μεγάλες αποστάσεις. Στα χαρακτηριστικά αυτά που συνιστούν τον επισφαλή χαρακτήρα των πυρηνικών αντιδραστήρων προστίθεται και το γεγονός ότι κατασκευάζονται και λειτουργούν από ιδιωτικές εταιρείες, για να επιφέρουν κέρδος. Στο βωμό του κέρδους πολλές φορές παραβλέπονται η ασφάλεια και η προστασία του πολίτη. 

            Το γεγονός ότι ακόμη και η Ιαπωνία, το υπόδειγμα του πυρηνικού λόμπι, που διακρίνεται για την τεχνολογική υπεροχή και οργάνωσή της, όπως επίσης και για την πειθαρχία και ευσυνειδησία του λαού της, δεν κατάφερε να λειτουργεί ασφαλείς πυρηνικούς αντιδραστήρες σηματοδοτεί την επικινδυνότητά τους.

            Γι΄ αυτό, το θέμα της πυρηνικής ενέργειας θα πρέπει να αναθεωρηθεί σε παγκόσμια κλίμακα, με δεδομένο ότι οι μισοί από τους σημερινούς αντιδραστήρες που λειτουργούν στον κόσμο είναι γερασμένοι και θα πρέπει να κλείσουν, να πραγματοποιηθεί μια αποφασιστική στροφή σε άλλες μορφές ενέργειας. 

Θανάσης Γεράνιος (Ο κ. Θανάσης Γεράνιος είναι αναπληρωτής καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.)

Σχολιασμός

Πρόθεση του συντάκτη του κειμένου είναι να πληροφορήσει και να πείσει τους δέκτες για την ανάγκη να αναθεωρηθεί η πολιτική που ακολουθείται παγκοσμίως στο ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας με τη δημιουργία μεγάλων αντιδραστήρων, οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο έκλυσης της ραδιενέργειας. Αυτό είναι και το μήνυμα του κειμένου, ο κίνδυνος δηλαδή που υπάρχει από την ανάπτυξη πυρηνικών αντιδραστήρων για πολεμικούς σκοπούς. Το μήνυμα του κειμένου και η θέση του συντάκτη γίνονται φανερά στην τελευταία παράγραφο, ενώ στην αρχή δε γίνονται ξεκάθαρα, καθώς ο πομπός εισαγωγικά αναφέρεται στο επιχείρημα των υποστηρικτών της πυρηνικής ενέργειας στη δεκαετία του 1960.

Ο τρόπος, ωστόσο, με τον οποίο εισαγωγικά ο πομπός ξεκινά το κείμενο έχει μεγάλη πρωτοτυπία και τον διευκολύνει να παραθέσει στη συνέχεια παραδείγματα πυρηνικών ατυχημάτων που αποδεικνύουν ότι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας δεν είναι ασφαλής και χρειάζεται επαναπροσδιορισμός της πολιτικής που εφαρμόζεται διεθνώς σχετικά με αυτήν. Είναι εμφανές ότι το κείμενο βασίζεται στην τεχνική της αντίθεσης, προκειμένου ο πομπός να προβληματίσει τον δέκτη αναφορικά με το ότι τα επιχειρήματα και οι δικαιολογίες που επικαλούνται οι υποστηρικτές της πυρηνικής ενέργειας είναι έωλα και έχουν ως τώρα αποδειχθεί επικίνδυνα για τη δημόσια ασφάλεια και υγεία.

Οι παραπάνω επισημάνσεις δικαιολογούν την ισχύ του συμπεράσματος στο οποίο καταλήγει ο πομπός στην τελευταία παράγραφο του κειμένου του, συμπέρασμα που περιέχει το κύριο μήνυμά του προς τους αποδέκτες, ότι δηλαδή το θέμα της πυρηνικής ενέργειας θα πρέπει να αναθεωρηθεί σε παγκόσμια κλίμακα και να πραγματοποιηθεί μια αποφασιστική στροφή σε άλλες μορφές ενέργειας. Το δεδομένο ότι οι μισοί από τους σημερινούς αντιδραστήρες που λειτουργούν στον κόσμο είναι γερασμένοι και θα πρέπει να κλείσουν απορρέει από τα προηγούμενα παραδείγματα που έχει εκθέσει στο κείμενό του. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ξεκινά την τελευταία παράγραφο με τη φράση "Γι' αυτό", η οποία εισάγει το συμπέρασμα που προκύπτει λογικά ως αποτέλεσμα της προηγούμενης αναφοράς -έκθεσης.

---

[1]  Μπαμπινιώτης, Γ., (1984), Γλωσσολογία και Λογοτεχνία, Αθήνα, σ.σ. 123.

[2]   Ματσαγγούρας, Η., (2001), ό,ά, σ.σ. 208.

[3]   Μπαμπινιώτης, Γ., (1984), ό,ά, σ.σ.124.

[4]   Jakobson, R., (1960), Δοκίμια για τη Γλώσσα της Λογοτεχνίας, μτφ. Μπερλή Α., εκδ. Εστία,

       Αθήνα, σ.σ. 62.

[5]   Μπαμπινιώτης, Γ., (1984), ό,ά, σ.σ. 45.

[6]  Μπαλούμης, Ε., (1970), Η Περιγραφή, Μ. Π. Γρηγόρης, Αθήνα, σ.σ. 130.