Δειγματική διδασκαλία στη Γλώσσα Β΄ Λυκείου

Δειγματική διδασκαλία

Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα

Δεκέμβριος 2017

Διδάσκων: Νικόλαος Κων/νου Αλέφαντος

Α. Θεματική  ενότητα:

Επιστημονικός λόγος / Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Λυκείου

Β. Διδακτικοί στόχοι:

- Η κατανόηση των χαρακτηριστικών του επιστημονικού λόγου, προκειμένου οι μαθητές/τριες να είναι σε θέση να τα αναγνωρίζουν σε επιστημονικά κείμενα.

- Η ενίσχυση των διαμαθητικών σχέσεων με τη δημιουργία μιας κουλτούρας συνεργατικής μάθησης.

Γ. Διδακτική μέθοδος: 

Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία

Δ. Πορεία διδασκαλίας:

1. Οι μαθητές διερευνούν χωρισμένοι σε ομάδες τα κείμενα βάσει των

     δραστηριοτήτων που τους έχουν σχετικά δοθεί.

2.  Παρουσίαση της εργασίας των μαθητών/τριών ανά ομάδες.

3.  Σύνθεση των αποτελεσμάτων μέσω διαλόγου που κατευθύνεται από τον

     διδάσκοντα.

Ε. Εποπτικά μέσα:

1. Φωτοτυπίες που δίνονται στους/στις μαθητές/τριες.

2. Πίνακας της τάξης

Πρότυπο Λύκειο Βαρβακείου Σχολής

Φύλλο εργασίας στη Νεοελληνική Γλώσσα

Τάξη: Γ΄ Λυκείου

Ενότητα: Επιστημονικός Λόγος

Διδάσκων: Νικόλαος Κ. Αλέφαντος

           

ΟΜΑΔΑ 1^η

Από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) η δυσθρεψία ορίζεται ως «η κυτταρική ανισορροπία μεταξύ της παροχής θρεπτικών συστατικών και ενέργειας, και των απαιτήσεων του οργανισμού για αυτά, ώστε να εξασφαλισθεί η ανάπτυξη, η διατήρηση και ειδικές λειτουργίες». Ουσιαστικά, η δυσθρεψία προκαλείται όταν από τον οργανισμό δε λαμβάνονται επαρκής ενέργεια και απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, όπως πρωτεΐνες, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία ή άλλα συστατικά απαραίτητα για τη διατήρηση της υγείας των ιστών και της λειτουργίας των οργάνων. Η κατάσταση δεν περιορίζεται μόνο στις εμφανείς περιπτώσεις υποσιτισμού• τα υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα μπορεί, επίσης, να πάσχουν.  Εντούτοις, στο πλαίσιο του παρόντος άρθρου ο όρος αναφέρεται ειδικά στη δυσθρεψία  λόγω  υποσιτισμού. 

            Ο υποσιτισμός είναι συνέπεια της μη κατανάλωσης ή μη απορρόφησης ενέργειας ή απαραίτητων θρεπτικών συστατικών αναλογικά με τις ανάγκες του οργανισμού, ή της απέκκρισης αυτών των συστατικών από τον οργανισμό σε ρυθμό γρηγορότερο σε σχέση με αυτόν που μπορεί να αντικατασταθούν. Οι απώλειες θρεπτικών συστατικών μπορεί να επιταχυνθούν από ένα μεγάλος εύρος καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων της διάρροιας, της σοβαρής εντερικής δυσλειτουργίας, του εγκαύματος, της υπερβολικής εφίδρωσης, του σοβαρού τραυματισμού, της μακράς διαμονής στο νοσοκομείο ή της κατάχρησης ουσιών, όπως αλκοόλ ή ναρκωτικών. Διαφορετικές διαταραχές μπορούν να προκληθούν ανάλογα με το ποια θρεπτικά συστατικά είναι ελλιπή ή καταναλώνονται υπερβολικά, αλλά στα γενικά συμπτώματα περιλαμβάνονται η κόπωση, η ζαλάδα και  η ακούσια   απώλειαβάρους. 

http://www.eufic.org/article/el/page/FTARCHIVE/artid/Time-to-recognise-malnutrition-Europe

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.      Ποιος είναι ο κύριος τρόπος ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του κειμένου;

2.      Ποια είναι η λειτουργία της γλώσσας (δηλωτική ή συνυποδηλωτική) που κυριαρχεί στο κείμενο και ποιο ύφος λόγου δημιουργεί;

ΟΜΑΔΑ 2^η

Είναι ο Άρης ένας κατοικήσιμος πλανήτης;

Με πολλούς τρόπους ο Άρης, είναι ο πλανήτης που "προσιδιάζει" περισσότερο με τη γη. Έχει σχετικά ήπια θερμοκρασία στην επιφάνειά του, συγκρινόμενος με άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, έχει φυσικά ατμόσφαιρα, σε αντίθεση με τη Σελήνη και τον Ποσειδώνα, που είναι γεμάτη κρατήρες από προσκρούσεις κομητών στην επιφάνειά τους.

"Ο Άρης μοιάζει όλο και περισσότερο ο δυνητικά καλύτερος πλανήτης στον οποίο θα μπορούσε να μετοικήσει η ανθρωπότητα" αναφέρουν οι επιστήμονες που με τη σημερινή τους ανακάλυψη, αλλά και όλα τα άλλα στοιχεία που έχουν συλλέξει αναφορικά με τον κόκκινο πλανήτη, διαθέτουν περισσότερες ενδείξεις πως ο άνθρωπος θα μπορούσε να βρεθεί εκεί και να κατοικήσει αυτόν τον πλανήτη.

Φυσικά οι ειδικοί τονίζουν πως το γεγονός πως ο πλανήτης έχει νερό, δεν σημαίνει πως είναι και απλή υπόθεση η καλλιέργεια στην επιφάνειά του. Η πίεση είναι πολύ υψηλή, αφού η ατμόσφαιρα εκεί είναι ιδιαίτερα αδύναμη. Θα μπορούσε όμως κανείς να δημιουργήσει ένα θερμοκήπιο και εκμεταλλευόμενος το νερό του πλανήτη να κατορθώσει κάτι που σήμερα μοιάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας.

Ρεπορτάζ: Σαββίδης Λ. Ανακτήθηκε από την ιστοσελίδα: http://news247.gr

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.      Εντοπίστε στο κείμενο ένα σημείο στο οποίο υπάρχει επίκληση στην αυθεντία.

2.      Ποιο είναι το κυρίαρχο ρηματικό πρόσωπο και τι ύφος λόγου δημιουργεί στο κείμενο;

ΟΜΑΔΑ 3^η

Το πλέον κρίσιµο πρόβληµα της αποδοχής της πυρηνικής ενέργειας είναι η ασφαλής διαχείριση των ραδιενεργών πυρηνικών καταλοίπων/αποβλήτων. Επί του θέµατος αυτού παρατηρούνται τα εξής:

- Οι ειδικοί επιστήµονες θεωρούν τα ραδιενεργά πυρηνικά κατάλοιπα/απόβλητα επιστηµονικά και τεχνικά καλώς κατανοητά και πρόσφορα για την ασφαλή τους διαχείριση, ενώ τονίζουν την άριστη επιστηµονική βάση της τεχνολογίας ανίχνευσης, των µηχανισµών επίδρασης επί των οργανισµών και των συνεπειών της, καθώς και των τρόπων παρακολούθησης των σχετικών ακτινοβολιών. Επισηµαίνεται, επίσης, ότι υπάρχουν αρκετές µέθοδοι µείωσης της τοξικότητας των καταλοίπων και αποµόνωσής τους από τη βιόσφαιρα και ότι η ραδιενέργειά τους µειώνεται σηµαντικά µε την πάροδο του χρόνου.

- Τα πυρηνικά κατάλοιπα είτε ανακυκλώνονται είτε ενταφιάζονται χωρίς ανακύκλωση. Η πρώτη περίπτωση έχει οικονοµικά οφέλη και µειώνει σηµαντικά τον όγκο των καταλοίπων, ενέχει όµως τον κίνδυνο χρήσης του παραγόµενου πλουτωνίου για τροµοκρατικές ενέργειες. Σχετικά µε τη δεύτερη περίπτωση, οριστικοί χώροι εναπόθεσης πυρηνικών αποβλήτων βρίσκονται σε προχωρηµένο στάδιο κατασκευής σε πολλές χώρες. Ουδεµία όµως χώρα διαθέτει σήµερα οριστικούς χώρους εναπόθεσης των πυρηνικών αποβλήτων.

- Η χρήση πυρηνικής ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή από µία χώρα προϋποθέτει τη θέσπιση ενός εθνικού προγράµµατος διαχείρισης για την προσωρινή και µόνιµη αποθήκευση ραδιενεργών καταλοίπων που θα προέλθουν από τις προτεινόµενες πυρηνικές µονάδες. Η διεθνής αποδοχή αυτού του προγράµµατος κρίνεται απαραίτητη. Τονίζεται, εν προκειµένω, ότι η λύση των καταλοίπων ναι µεν επιβάλλεται να είναι εθνική, αλλά είναι θέµα συµφωνίας µε τους προµηθευτές του πυρηνικού υλικού.

http://www.academyofathens.gr/Documents/christoforou_porismata.pdf

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.      Εντοπίστε δύο σημεία του κειμένου στα οποία η σύνταξη είναι παθητική και δικαιολογήστε τη χρήση της λαμβάνοντας υπόψη το θέμα του κειμένου.

2.      Εντοπίστε τη λειτουργία της γλώσσας (δηλωτική ή συνυποδηλωτική) και διερευνήστε το ύφος του λόγου που δημιουργείται με αυτή τη γλωσσική επιλογή.

ΟΜΑΔΑ 4^η

Στη μαθησιακή διαδικασία, η σκέψη οφείλει να είναι ο πρώτος και ο κορυφαίος σκοπός της σχολικής πράξης. Κι αν την εποχή του διαφωτισμού αίτημα ήταν η «λογική σκέψη», σήμερα, την εποχή της πληροφορίας και των υπερεπιλογών, το αίτημα είναι η κριτική σκέψη. Η κριτική σκέψη στηρίζεται πάνω στην Καντιανή ιδέα ότι ο άνθρωπος δεν είναι το μέσον, αλλά ο σκοπός οποιασδήποτε δραστηριότητας, άρα, οι μαθητές έχουν δικαίωμα να αμφισβητούν, να κάνουν ερωτήσεις, να ζητούν αιτιολόγηση για αυτά που διδάσκονται.

Πολλοί είναι οι λόγοι για τους οποίους έχει αξία να αναπτύξουν και να καλλιεργήσουν οι μαθητές τη σκέψη τους , με στόχο να γίνει «κριτική». Αναφέρουμε χαρακτηριστικά, α. λόγους εκπαιδευτικής ιδεολογίας, καθώς: ι. ο μαθητής αναπτύσσεται σε αυτόνομο πρόσωπο, ιι. αποκτά έγκυρη γνώση, ιιι. προετοιμάζεται για τη ζωή, β. Μαθησιακούς και διδακτικούς λόγους, καθώς : ι. ορθολογικοποιείται η σκέψη, ιι. Οικοδομείται η γνώση, ιιι. Αντιμετωπίζεται με σεβασμό ο μαθητής και γ. πολιτικούς και κοινωνικούς λόγους, καθώς με αυτήν επιτυγχάνεται: ι. ο εκδημοκρατισμός του πολίτη και ιι. η δημιουργία κριτικά σκεπτόμενων ατόμων.
            Ωστόσο, αν και όλοι στην εποχή μας τέτοιους πολίτες υποστηρίζουν ότι θέλουν να δημιουργήσουν, και συνεχώς μιλούν για την ανάγκη της κριτικής σκέψης, φαίνεται ότι τελικά στο χώρο της εκπαίδευσης, ελάχιστος πραγματικά χρόνος δίνεται στους μαθητές για να σκέφτονται, η διαδικασία δεν εκτιμάται, και σχετική ενθάρρυνση δεν υφίσταται. Ως αιτίες θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, αφενός, το διαθέσιμο χρόνο στα σχολεία, που είναι σημαντικά λίγος σε συνδυασμό με την υπερβολική συχνά ύλη που πρέπει να καλυφθεί και αφετέρου, το ότι η σκέψη προϋποθέτει προβληματισμό, τον οποίο η εποχή μας έχει ολοφάνερα από παντού απεμπολήσει. Φαίνεται να είναι προτιμότερη η «εκπομπή» με κάθε τρόπο και κάθε είδους μηνυμάτων ,στα οποία τα παιδιά λειτουργούν ως παθητικοί δέκτες, έτσι που το «αποτέλεσμα» να είναι ορατό και γρήγορο, έστω κι αν δεν έχει διάρκεια ή βάθος.

Απόσπασμα από άρθρο της Χ. Κοσεγιάν, δ.φ., περιοδικό Φιλολογική, τ. 85, 2003.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.      Ποια είναι η κυρίαρχη σύνταξη (ενεργητική – παθητική) στο κείμενο και για ποιο λόγο την επιλέγει ο συντάκτης του κειμένου;

2.      Ποιος είναι ο τρόπος πειθούς που χρησιμοποιείται στο κείμενο;

ΟΜΑΔΑ 5^η

«Θετικά αποτελέσματα» σε πείραμα με γενετικά τροποποιημένα κουνούπια»

Οξφόρδη

Η απελευθέρωση εκατομμυρίων γενετικά τροποποιημένων κουνουπιών, σχεδιασμένων να προκαλούν κατάρρευση των φυσικών πληθυσμών εντόμων, φαίνεται πως οδήγησε σε θεαματική μείωση των κρουσμάτων δάγγειου πυρετού σε μια μικρή πόλη της Βραζιλίας.

Η Oxitec, εταιρεία που ιδρύθηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, απελευθέρωσε 25 εκατομμύρια αρσενικά κουνούπια σε μια γειτονιά της πόλης Πιρασικάμπα στην πολιτεία του Σάο Πάολο.

Στα κουνούπια αυτά είχαν εισαχθεί γονίδια που προκαλούν πρόωρο θάνατο. Η ιδέα είναι ότι τα διαγονιδιακά έντομα θα προλάβουν να ζευγαρώσουν με θηλυκά κουνούπια στη φύση, οι απόγονοί τους όμως θα πεθάνουν λόγω του θνησιγόνων γονιδίων.

Σύμφωνα με την εταιρεία, η δοκιμή μείωσε κατά 82% τους πληθυσμούς του ξενόφερτου κουνουπιού Aedes aegypti, γνωστού και ως «κουνούπι τίγρης», το οποίο μεταδίδει στον άνθρωπο τον δάγγειο και τον κίτρινο πυρετό.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1.      Βρείτε λέξεις που ανήκουν στο ειδικό λεξιλόγιο του κειμένου, αν λάβουμε υπόψη το θέμα του.

2.      Εντοπίστε το είδος της σύνταξης (ενεργητική ή παθητική) που χρησιμοποιείται στο κείμενο και δικαιολογήστε την γλωσσική επιλογή του συντάκτη του.