Η Περιγραφή

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Mε τον όρο περιγραφή εννοούμε την αναπαράσταση μέσα από τον λόγο χώρων, προσώπων, αντικειμένων, φαινομένων κτλ.

Γνωρίσματα

·         Η περιγραφή ως είδος κειμένου συνδέεται κυρίως με τον χώρο.

·         Τα περιγραφικά κείμενα αφθονούν σε εννοιολογικές συσχετίσεις ονομάτων και επιθέτων, που αποδίδουν μορφικές ή συστατικές ιδιότητες στα περιγραφόμενα αντικείμενα, φαινόμενα ή καταστάσεις πραγμάτων.

·         Ακολουθεί πορεία από το γενικό στο ειδικό, από γενικές εικόνες σε λεπτομερειακές.

·         Το σημείο περιγραφής μπορεί να είναι σταθερό, όταν ο συγγραφέας μένει ακίνητος και από εκεί περιγράφει τον χώρο, ή μπορεί να κινείται μέσα στον χώρο.

·         Η γλώσσα της περιγραφής χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, ακρίβεια, ζωντάνια και παραστατικότητα.

·         Η περιγραφή μπορεί να γίνει και με τη βοήθεια σύγκρισης/ αντίθεσης ή αναλογίας, οπότε το περιγραφόμενο αντιπαραβάλλεται προς αντικείμενο, φαινόμενο ή κατάσταση, που κατά τεκμήριο μας είναι γνωστά. 'Ετσι, το περιγραφόμενο εντάσσεται σε υπέρτερη κλάση αντικειμένων.

Παράδειγμα

Οι εκπαιδευτικοί θεσμοί αποσκοπούν καταρχήν στην πνευματική, ηθική και κοινωνική ολοκλήρωση των νέων ατόμων, μέσα από τη συστηματική παροχή γνώσεων και την κοινωνικοποίησή τους. Με την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, γενική και τεχνική, με δομές αλλού υποχρεωτικές και αλλού προαιρετικές, οι θεσμοί αυτοί διασφαλίζουν την ένταξη των νέων στην ενεργό ζωή και τους προετοιμάζουν για τον επαγγελματικό ή τον επιστημονικό χώρο. Ο θεσμός της προσχολικής αγωγής των νηπίων ολοένα και περισσότερο διευρύνεται, ενώ έχει γίνει βαθιά πεποίθηση και σχεδόν συνήθεια της καθημερινής μας ζωής το αίτημα του εκσυγχρονισμού και της αναβάθμισης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση, ανωτάτη και ανωτέρα, επιτυγχάνει τη μετάδοση της επιστημονικής γνώσης, η πρώτη σε θεωρητικό επίπεδο, και η δεύτερη στο επίπεδο των εφαρμογών. Συνεπώς, και οι δυο αποτελούν τον βασικό φορέα ανάπτυξης του τόπου. 

(από το βιβλίο της Β. Κ. Γκιζελή Απλά Μαθήματα Κοινωνιολογίας, Γ΄ Λυκείου, ΟΕΔΒ 1993)

Είδη

Μπορεί να διακρίνει κανείς δύο είδη περιγραφής με κριτήριο τον βαθμό εμπλοκής σ' αυτήν του ομιλητή /συγγραφέα (και ανεξάρτητα από την αυθεντικότητα ή την πλαστότητά της): την αντικειμενική και την υποκειμενική περιγραφή.

α) Η αντικειμενική περιγραφή παρατηρείται σε κείμενα πληροφοριακά (λήμματα εγκυκλοπαιδειών, τεχνικά εγχειρίδια, ρεπορτάζ, δελτία καιρού κ.ά.) και επιστημονικά (περιγραφές οργάνων μέτρησης, ιστορικών τεκμηρίων, ταξινομήσεις πετρωμάτων, ανατομικές περιγραφές οργανισμών κ.ά.). Η αναπαράσταση γίνεται με τρόπο που αντιστοιχεί στα πράγματα. Ο γράφων ή ο ομιλητής αποφεύγει να αναμειχθεί προσωπικά ή να υποδηλώσει τη στάση του απέναντι σε αυτό που περιγράφεται, γεγονός που εξηγεί και την κυριαρχία του τρίτου ρηματικού προσώπου, του προσώπου που εξαφανίζει το υποκείμενο από το προσκήνιο του λόγου, προκειμένου να αναδειχθεί το αντικείμενο της περιγραφής. Το κείμενό του καταγράφει και αναπαράγει μιαν "αληθινή" (στην πραγματικότητα, μιαν αληθοφανή) φέτα ζωής, αποκλείοντας σχεδόν τη διατύπωση γνωμών ή την έκφραση συναισθημάτων.

β) Η υποκειμενική περιγραφή αφθονεί στη λογοτεχνία. Σε αυτήν οι λεπτομέρειες που επιλέγονται συνυπάρχουν με τα συναισθήματα που ανακαλεί στον συγγραφέα το αντικείμενο της περιγραφής και γι' αυτό είναι συχνά επίμονη η παρουσία του πρώτου ρηματικού προσώπου, του προσώπου που εισάγει στον λόγο τη διάσταση της γλωσσικής υποκειμενικότητας. 

Παρατήρηση:

Τα δύο αυτά είδη περιγραφής συνιστούν τάσεις μάλλον παρά ξεχωριστές οντότητες, γι' αυτό και "αναμειγνύονται", όταν οι επικοινωνιακές ανάγκες το απαιτούν.

Παράδειγμα

Η Θάσος είναι ένα σπάνιο σε ομορφιά νησί που συνδυάζει καταπράσινα τοπία όπως το όρος Υψάριον (1.203 μ.), μια προστατευόμενη δασική περιοχή ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας, με γραφικές και ήρεμες παραλίες και παραδοσιακούς οικισμούς.
Η Θάσος προσφέρει μια εικόνα που ξεκουράζει τους επισκέπτες της και τους επιτρέπει να χαλαρώσουν, απολαμβάνπντας στο έπακρο τη φυσική της ομορφιά, τα γαφικά της τοπία και τις πολυάριθμες αμμουδερές παραλίες.

Το καταπράσινο νησί της Θάσου είναι ονομαστό για τις σμαραγδένιες ακρογιαλιές του, την πολύ πλούσια βλάστηση με μεγάλη ποικιλία από ελιές, πεύκα, πλατάνια, έλατα και άλλα ήμερα και άγρια δένδρα που κυριολεκτικά φτάνουν ως τις πανέμορφες παραλίες, συνθέτοντας μια απόλυτα γραφική και πανέμορφη Ελληνική εικόνα .
Οι πηγές με καθαρά και δροσερά νερά, οι μικροί χείμαρροι και τα δάση που εναλλάσσονται με τις παραλίες κάνουν τη Θάσο ένα σπάνιο μείγμα θαλάσσιου και ορεινού τοπίου.

Η Θάσος διατηρεί αναλλοίωτη την παραδοσιακή μακεδονίτικη αρχιτεκτονική, με τα περισσότερα σπίτια και τις εκκλησίες στη Θάσο να είναι χτισμένα από ακατέργαστη ασβεστολιθική πέτρα και ξύλινες στέγες. Στο νησί το ξύλο έχει αντικαταστήσει το σίδερο στην κατασκευή των σπιτιών, τα οποία διαθέτουν ιδιαίτερη εμφάνιση με τα χαρακτηριστικά ξύλινα μπαλκόνια τους και τις ξύλινες τοξωτές πόρτες στις εισόδους τους.
Στη Θάσο θα συναντήσετε και πανέμορφους παραδοσιακούς οικισμούς όπως το Καζαβίτι και το Θεολόγο, όπου τα σπίτια περιβάλλονται από περιτοιχισμένες αυλές και ανθόκηπους καθώς επίσης και διάφορα άλλα χωριουδάκια με τα δικά τους ιδιαίτερα γνωρίσματα.

Η εύκολη και γρήγορη πρόσβαση στο νησί, με τα συχνότατα δρομολόγια πλοίων, κάνει την Θάσο ελκυστικότατη για καλοκαιρινές διακοπές κάθε τύπου και επιλογής.

Όσοι επισκέπτονται το νησί μια φορά δεν αργούν να επιστρέψουν, αφού συνήθως δεν προλαβαίνουν να εξερευνήσουν κάθε σημείο του και να απολαύσουν όλες τις παραλίες. Τα μέσα εξερεύνησης πολλά: από ποδήλατο, για όσους έχουν τις αντοχές, μέχρι κάθε είδους ιδιωτικού ή μη μέσου μεταφοράς. Μικρά ιδιωτικά πλοιάρια είναι στη διάθεσή σας για να σας μεταφέρουν μέσω θαλάσσης σε κάθε απομονωμένη και έρημη παραλία. 

Οι επισκέπτες του νησιού το επισκέπτονται επαναληπτικά και εξερευνούν κάθε σημείο του με ευκολία και γραφικό τρόπο, χρησιμοποιώντας πλοιάρια αλλά και κάθε είδους μέσα συγκοινωνίας, μέσα από αξέχαστες διαδρομές.